Son 10 yıldır Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nde (NASA) görev yapan astrofizikçi Umut Yıldız, Türkiye’ye dönüp çalışmalarına burada devam etme kararı aldı. Türkiye’de uzay alanında yaşanan gelişmelerden heyecan duyduğunu belirten Yıldız, “Burada şimdiye kadar yapılanlardan çok daha büyük planlar var. “Bu gelişmelere kayıtsız kalmak istemedim” diyor.
Yıldız, astrofizikçi olarak derin uzay bağlantısı alanında çalıştığı NASA’dan ayrılarak Türkiye’deki Plan-S şirketinde çalışmaya başlıyor.
İki buçuk yıl önce şirketin kuruluş aşamasında Türkiye’ye davet edilen ve sonraki aylarda da sürekli gelişmelerin içinde olan astrofizikçi, “Bu süreçte sisteme uyum sağlamaya başladım. Bu iki buçuk yılda uzaya beş uydu gönderdik. Normal şartlarda bu; Bütçe, mühendislerin ayarlanması, bürokratik işler gibi nedenlerden dolayı kolay değil. “Dünyada benzersiz olanların sayısı çok fazla değil” diyor.
Yıldız, bunu yapanların doğrudan uzayla ilgili olmadığını ancak Türkiye’nin en iyi elektronik, bilgisayar ve haberleşme mühendislerinin bir araya gelerek şunları başardığını belirtiyor:
“Türkiye’nin bu potansiyeli doğru yere kanalize edildiğinde çok güçlü işler yapabileceğimizi gördük.”
Türkiye’nin uzay yolculuğu
Yıldız, bir süredir uzay konusunda çalışmalar yapan TÜBİTAK Uzay, TAI ve ASELSAN gibi kurumlara dikkat çekerek, buna sivil uzay şirketlerinin de katılması gerektiğini belirtiyor.
Türkiye’nin, ilk Türk astronotu Alper Gezeravcı’nın uzaya gönderilmesi, Ay programı, navigasyon uyduları gibi farklı projeleri içeren ulusal bir uzay programı bulunuyor.
Yıldız, bu projelerin hayata geçmesi için gerekli iradenin ve bütçenin sağlanması gerektiğini söylüyor:
“Artık daha ileri projelerin ortaya çıkması gerektiğini düşünüyorum. Evet bir ay projesi var. Ama mesela Mars’a gidecek bir projenin zaten en azından lisans alması gerekiyor.
“Düşünün ki bugün bir ortaokul öğrencisi 10-15 yıl sonra Mars’a gidecek bir araç fikrini duyduğunda ‘Bu aracı yapmak istiyorum’ veya ‘Verilerini kullanmak istiyorum’ diyecek. “
Türkiye uzay yarışında nerede?
Yıldız, uzay alanında çok gelişmiş ve bütçesi biraz daha düşük olan ülkelerden sonra grafiğin bir anda düştüğünü, burada da “hiçbir şey yapmayan ya da çok az yapanların” bulunduğunu belirtiyor.
Ona göre Türkiye ortada; Ne çok ileri ne de çok düşük.
“Özellikle ülkenin bir programı olduğuna göre bu program dahilinde bir şeyler yapabiliriz, burada bir gelecek görebiliyorum” diyen Yıldız, şunları ekledi:
“Şu ana kadar TÜRKSAT uydularının tamamını yurt dışında Türkiye’de yaptırmıştık, mühendislerimiz de bunların Türkiye’de yapımına destek olmak üzere yurt dışına gitmişti. Şu anda örneğin TÜRKSAT 6A Türkiye’de yapılıyor.
“Ayrıca şu anda çalıştığım uzay şirketinin uydularının yüzde 95’i Ankara Bilkent CYBERPARK’taki merkezde üretiliyor.
“Bu şirket tek başına önümüzdeki yıllarda uzaya birkaç yüz uydu gönderecek. Bunların hepsinin Türkiye’de yapılıyor olması büyük bir şans ve bunu yapabilecek insanlarımız var.”
‘Bu büyük riski alan iş adamları var’
Yıldız, uzay teknolojileri sektörünün her zaman devletlerle başladığını ancak daha sonra özel uzay şirketlerinin kurulduğunu ve devletlerin çekilmeye başladığını belirtiyor:
“Örneğin Amerika artık roketlerin, özellikle de roketlerin teslimi işini özel şirketlere verdi. Özel şirketlerle bürokratik engeller veya gecikmeler azalır.
“Elon Musk, SpaceX’i kurduktan sonra sürekli bir yerden imza bekleseydi şu anki konumuna ulaşması çok daha uzun yıllar alırdı.”
Bu nedenle özel şirketlerin desteklenmesi gerektiğini belirten Yıldız’a göre, Türkiye’de uzay şirketlerinin de desteklenmesi gerekiyor çünkü bu projeler büyük riskler gerektiriyor. Ancak Plan-S gibi bu riski alan şirketlerin de olduğunu ekliyor.
Yıldız ayrıca Türkiye’nin farklı bölgelerinde bilim merkezleri kurmak için Türkiye’deki INFINIA şirketiyle birlikte çalışacak.
“Diğer hedeflerimden biri de Türkiye’de bilim merkezleri kurmak, yaptırmak ve yapımına katkıda bulunmak” diyor.
